Łukasz Maciej Michalik

Spis zawartości:

1. Koszty sądowe, a koszty procesu.
2. Muszę wnieść sprawę do sądu, a nie mam pieniędzy.
3. W jakim zakresie sąd udziela zwolnienia od kosztów sądowych?
4. Co sąd bierze pod uwagę przy rozpatrywaniu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych?
5. Na czym sąd opiera analizę sytuacji życiowej wnioskującego o zwolnienie?
6. Mam uiścić należność tytułem kosztów sądowych, czy mimo złożenia wniosku o zwolnienie od kosztów, nadal muszę ją uiszczać?
7. Sąd oddalił mój wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w całości/w części, co mam zrobić?
8. Jakie wymogi stawia się wnioskowi o zwolnienie od kosztów sądowych?
9. Uwagi na koniec + bonus.

1. Koszty sądowe, a koszty procesu

Z prowadzeniem postępowania sądowego wiąże się nieodłącznie kwestia ponoszenia kosztów sądowych z nim związanych. Co ważne samo pojęcie koszty sądowe zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych obejmuje dwie kategorie należności, a mianowicie opłaty od pism oraz wydatki związane z prowadzeniem sprawy. Od strony praktycznej i w uproszczeniu można przyjąć że koszty sądowe to koszty należne od danej strony do zapłaty na rzecz sądu.

Koszty sądowe odróżnić należy od kosztów procesu. Pojęcie kosztów procesu jest bowiem szersze aniżeli pojęcie kosztów sądowych. Ponownie nieco upraszczając, można przyjąć, że koszty procesu obejmują koszty, które strona przegrywająca lub strona zobowiązana przez sąd powinna ponieść na rzecz strony wygrywającej czy też uprawnionej do ich odbioru przez sąd. Poniesione przez stronę koszty sądowe wchodzą w skład kosztów procesu. Ustalenie która strona, na rzecz kogo obowiązana jest do zwrotu kosztów procesu to temat na osobny artykuł.

W niniejszym artykule omówiona będzie kwestia wystąpienia z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych przez osobę fizyczną. Jak duże znaczenie ma odpowiednie przygotowanie się do kwestii regulowania kosztów sądowych związanych z prowadzeniem sprawy w sądzie świadczy przepis art. 126² § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata.

2. Muszę wnieść sprawę do sądu, a nie mam pieniędzy.

Jeżeli chcemy zatem skorzystać z prawa do sądu musimy liczyć się z koniecznością odpowiedniego finansowego przygotowania się do prowadzenia sprawy. Oczywiście niejednokrotnie potrzeba wystąpienia do sądu z określoną sprawą może pojawić się nagle bądź też zastać nas w takiej sytuacji życiowej, w której, nawet gdybyśmy chcieli, nie będziemy w stanie ponieść w całości lub w części kosztów sądowych związanych z prowadzeniem sprawy. Państwo nie zostawia nas wówczas samych sobie, lecz po to, by prawo do sądu było faktycznie osiągalne dla potrzebujących, wprowadza instytucję zwolnienia od kosztów sądowych.

W pierwszej kolejności trzeba mieć na uwadze, że zwolnienie od kosztów sądowych przyjmuje dwie postaci:

1. zwolnienie od kosztów sądowych z mocy ustawy
   • o charakterze podmiotowym, czyli przysługujące określonym podmiotom wymienionym w ustawie (art. 94, art. 96 u.k.s.c.) oraz
   • o charakterze przedmiotowym, czyli w odniesieniu do określonej kategorii kosztów sądowych (zwolnieniem objęte są opłaty od niektórych pism np. wymienionych w art. 95 u.k.s.c. lub też wydatki w niektórych sprawach np. wskazanych w art. 98 u.k.s.c.).
2. zwolnienie od kosztów sądowych na wniosek podmiotu zobowiązanego do poniesienia kosztów sądowych.

Zwolnienie od kosztów sądowych na wniosek może obejmować z kolei:

1. zwolnienie od kosztów sądowych w całości oraz
2. częściowe zwolnienie od kosztów sądowych.

W obu przypadkach dla oceny zasadności wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych sąd przeprowadza analizę sytuacji życiowej wnioskującego o zwolnienie, a konkretnie jego sytuacji rodzinnej i majątkowej. Jeżeli wspomniana analiza wykaże, że osoba ubiegająca się o zwolnienie od kosztów sądowych nie jest w stanie ponieść tychże kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla niej samej i jej rodziny, wówczas sąd przyznaje zwolnienie od kosztów sądowych.

3. W jakim zakresie sąd udziela zwolnienia od kosztów sądowych?

W ramach odpowiedzi zauważyć należy, że sąd związany jest treścią wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w taki sposób, że nie może przyznać zwolnienia od kosztów sądowych w zakresie szerszym, aniżeli wynika z wniosku, przy czym zawsze może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie mniejszym aniżeli określony we wniosku.

Przykład: Wystąpili Państwo o częściowe zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie opłaty od wniosku o zniesienie współwłasności, wynoszącej 1000 zł. Sąd zwolnił Państwa od obowiązku ponoszenia takiej opłaty w części ponad kwotę 500 zł. Obowiązani jesteście Państwo uiścić na rzecz sądu kwotę 500 zł, przy czym otrzymaliście Państwo zwolnienie tylko i wyłącznie co do kwoty 500 zł. Oznacza to, że w razie pojawienia się w sprawie wydatków np. związanych z opinią biegłego, przyznane wcześniej zwolnienie nie obejmuje nowych kosztów sądowych, a takimi są wydatki związane z opinią biegłego.

4. Co sąd bierze pod uwagę przy rozpatrywaniu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych?

Wydawałoby się zatem, że należy występować przy wnoszeniu sprawy do sądu każdorazowo z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych w całości, jeżeli jesteśmy przeświadczeni, że nie jesteśmy w stanie ponieść kosztów sądowych w sprawie. W praktyce tak jednak nie jest, albowiem, w mojej ocenie, to analiza sytuacji życiowej i wysokości przewidywanych kosztów sądowych dokonywana przez samą stronę może i powinna prowadzić do konkluzji czy i ewentualnie w jakim zakresie należy występować z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych. Zapewne myślą Państwo, że takiej analizy może podjąć się jedynie profesjonalny pełnomocnik lub osoba, która ma doświadczenie w prowadzeniu spraw sądowych. Przekornie jednak zauważę, że o ile dla ustalenia opłaty sądowej czasem faktycznie potrzebny jest profesjonalny pełnomocnik, to już do oceny swej sytuacji życiowej i szansy na uzyskanie zwolnienia od kosztów sądowych bardziej aniżeli prawnik przyda się zdrowy rozsądek i umiar.

Przykład: Chcą wystąpić Państwo z pozwem o zapłatę przez najemcę zaległego czynszu w kwocie 500 zł i dysponują Państwo wezwaniem najemcy do zapłaty i pisemnym jego oświadczeniem o uznaniu długu. Państwa wydatki i dochody równoważą się, żyjecie powiedzmy na przeciętnej stopie życiowej, nie macie Państwo oszczędności ani majątku, który można upłynnić, by pozyskać środki na koszty sądowe. W takiej sytuacji opłata od pozwu wynosić będzie 30 zł i wysoce wątpliwym jest przyznanie przez sąd zwolnienia od kosztów sądowych, nawet w części. Wszak bowiem możecie Państwo, czy to nieznacznie ograniczyć wydatki i odłożyć środki pieniężne, czy też je pożyczyć.

W wielu rozstrzygnięciach sądów powszechnych i Sądu Najwyższego wskazuje się pewne kwestie, które na uwadze powinna mieć każda osoba, ubiegająca się o zwolnienie od kosztów sądowych, i które stanowią swego rodzaju wskazówki pomocne w ocenie sytuacji życiowej wnioskującego o zwolnienie oraz w ocenie szansy na uzyskanie zwolnienia. Podam w tym miejscu jedyne dwa orzeczenia dla przykładu:

• Ubiegający się o taką pomoc powinien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach do granic zabezpieczenia środków utrzymania dla siebie i rodziny. Dopiero gdy poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające może zwrócić się o pomoc państwa.
  Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2016 r. sygn. akt V CZ 34/16
• Skoro powód jest właścicielem mieszkania, domu i gruntów rolnych, to po zaspokojeniu swych potrzeb majątkowych, pozostałe nieruchomości mogą i powinny przynosić mu wymierne korzyści materialne, mogą bowiem stanowić przedmiot ich najmu lub dzierżawy. Jeżeli powód w taki sposób nimi nie dysponuje, to sam siebie pozbawia możliwości realnego i niemałego przychodu, co stanowi o braku podstaw do obciążania kosztami jego prywatnego procesu Skarbu Państwa, a więc ogółu podatników.
  Postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 20 marca 2014 r. sygn. akt II Cz 680/14

Warto wziąć pod uwagę jeszcze następujące wskazówki:

• Koszty sądowe są tak samo ważne do poniesienia, jak i inne zobowiązania czy to prywatne w postaci obowiązku spłaty kredytów czy to publiczne jak obowiązek zapłaty podatków. Można się również spotkać z poglądami, że konieczność ich poniesienia winna być przedkładana nad realizację innych zobowiązań, z czym osobiście nie mogę się zgodzić.
• Stając przed potrzebą pokrycia kosztów sądowych należy rozważyć celowość i możliwość sięgnięcia do zewnętrznych źródeł finansowania w postaci kredytów czy pożyczek, tak od instytucji finansowych jak i osób bliskich.
• Poza wypadkami szczególnymi, występowanie do sądu winno wiązać się z odpowiednim przygotowaniem, tak merytorycznym, jak i finansowym, a co za tym idzie, o ile nie zachodzi konieczność podjęcia szybkich lub wręcz natychmiastowych działań przed sądem, należy odłożyć środki niezbędne na prowadzenie sprawy, oczywiście pamiętając, by owo przygotowywanie się do sprawy nie doprowadziło do przedawnienia, czyli w uproszczeniu sytuacji, w której wskutek upływu czasu żądanie w naszej sprawie może nie uzyskać ochrony sądowej.

5. Na czym sąd opiera analizę sytuacji życiowej wnioskującego o zwolnienie?

Wiemy już jakie kwestie są istotne dla oceny naszej sytuacji życiowej przy występowaniu z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych, ale skąd sąd ma znać naszą sytuację życiową? Warunkiem koniecznym ubiegania się przez osobę fizyczną o zwolnienie od kosztów sądowych, jest przedstawienie sądowi wraz z wnioskiem „Oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania”, zwanego potocznie „Oświadczeniem o stanie rodzinnym i majątkowym”, którego wzór określony został w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. Wzór ten zawiera szereg kategorii informacji o sytuacji życiowej osoby, ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych. Co ważne i istotne odnośnie wspomnianego oświadczenia:

• nie musi być ono sporządzone na wzorze formularza stanowiącego załącznik do rozporządzenia ministerialnego, ale musi zawierać wszystkie informacje, wskazywane w tymże wzorze i musi być złożone przez wnioskującego o zwolnienie osobiście (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2012 r. sygn. akt III CZ 81/12), czyli nie może złożyć go za stronę jej pełnomocnik,
• musi być sporządzone w sposób możliwie jasny i pełny, a przy tym zawsze prawdziwy i rzetelny, albowiem jeżeli okoliczności podane w takim oświadczeniu nie istniały lub przestały istnieć wówczas strona, która na podstawie takich okoliczności uzyskała zwolnienie od kosztów sądowych, obowiązana jest uiścić wszystkie przepisane koszty sądowe, a jeżeli uzyskała zwolnienie od kosztów sądowych na podstawie świadomego podania nieprawdziwych okoliczności lub też wystąpiła z ponownym wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych podając świadomie nieprawdziwe okoliczności, wówczas grozi takiej osobie grzywna.

Chwilę uwagi poświęcić warto również wypełnieniu samego oświadczenia. Nie jest przy tym niczym odkrywczym, że warto przygotować oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym na wzorze formularza, który dostępny jest na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości pod adresem http://bip.ms.gov.pl/pl/formularze/formularze-pism-procesowych-w-postepowaniu-cywilnym/ jak również w budynkach sądów powszechnych. Co więcej warto przeczytać pouczenie umieszczone na wstępie tegoż formularza. To co mogę podpowiedzieć, a często sprawia problem, to:

• w rubryce nr 5 i pozycji „nieruchomość przeznaczona do stałego zamieszkiwania przez wnioskodawcę (nieruchomość zabudowana domem mieszkalnym lub mieszkanie)” tytułem prawnym do nieruchomości, w której zamieszkujemy może być umowa najmu, umowa użyczenia, umowa dzierżawy;
• w rubryce nr 5 i pozycji „inne przedmioty wartościowe (ruchomości) o wartości wyższej niż 5.000 zł, np. samochody i inne pojazdy mechaniczne, maszyny, urządzenia elektroniczne, biżuteria, sprzęt RTV i AGD” chodzi o wartość przedmiotów z daty wypełniania oświadczenia (zob. pkt 5 pouczenia), a nie z chwili ich zakupu.
• w rubryce nr 7 „Zobowiązania i stałe wydatki” sugeruję wprowadzić wykaz zobowiązań i wydatków sprowadzonych/uśrednionych do jednego okresu rozliczeniowego, najlepiej w wymiarze miesięcznym, z podaniem w nawiasie ich wysokości w rzeczywistym okresie rozliczeniowym – np. opłata za wodę ok 30 zł / miesiąc (płatna ok 90 zł / kwartał), opłata za ogrzewanie ok 467 zł / miesiąc (zakup węgla zimę 7 ton – 700 zł/tonę). Taki zapis uprości analizę przeprowadzaną przez sąd.
• w rubryce nr 8 „Inne dane, które wnioskodawca uważa za istotne” warto wspomnieć, w jaki sposób rodzina się utrzymuje, jeżeli suma wydatków i zobowiązań przekracza dochody, np. poprzez wskazanie, że niezbędną pomoc do przeżycia udziela rodzina, ze wskazaniem osób i form wsparcia z ich strony. Jest to również miejsce, w którym można wskazać wydatki o charakterze niestałym, lecz znaczącym – przykładowo ”Przygotowywali się Państwo do sprawy sądowej, stąd nie została ona wniesiona do sądu niezwłocznie, jednakże wskutek awarii systemu grzewczego zaszła konieczność spożytkowania środków na jego naprawę i zakup pieca, tak że nie dysponujecie Państwo odłożonymi środkami, przez dodatkowy kredyt zaciągnięty na usuniecie awarii nie możecie zaciągnąć kolejnej pożyczki, a ze względu na to że jest okres zimowy wydatek był niezbędny do poniesienia, a upływający lada chwila termin przedawnienia uniemożliwia ponowne odłożenie środków na koszty sądowy w sprawie.

Jeżeli nie przedstawicie Państwo w oświadczeniu o stanie rodzinnym i majątkowym wszystkich informacji wymaganych przepisami u.k.s.c. lub rozporządzenia ministerialnego, określającego wzór oświadczenia, nic złego się raczej nie stanie, gdyż sąd wezwie Państwa do ich uzupełnienia, z zaznaczeniem jednak, że w razie nieuzupełnienia braków wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych zostanie zwrócony i nie wywoła skutków prawnych, które wiążą się z jego wniesieniem.

Poruszyć warto także kwestię, czy do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych wystarczy dołączyć samo oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym, czy też potrzebne są jeszcze jakieś dokumenty. Od strony formalnej dla skutecznego złożenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych wystarczy dołączenie oświadczenia o stanie rodzinnym i majątkowym, tym nie mniej zaznaczam, że zawsze warto (choć nie jest to konieczne) dołączyć dla sądu, chociażby w kserokopiach osobiście poświadczonych za zgodność z oryginałem, dokumenty, które uwiarygodnią informacje przedstawione w oświadczeniu. Co ważne, nie chodzi o wykazywanie najdrobniejszych okoliczności, wskazywanych w oświadczeniu, albowiem sąd rozpoznając wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych kieruje się doświadczeniem życiowym, a zatem powinien znać realia związane z kosztami utrzymania oraz możliwościami zarobkowymi.

6. Mam uiścić należność tytułem kosztów sądowych, czy mimo złożenia wniosku o zwolnienie od kosztów, nadal muszę ją uiszczać?

W przypadku, gdy uiszczenie kosztów sądowych nastąpić ma w terminie zakreślonym przez ustawę (np. sąd w wezwaniu do uzupełnienia braków pisma nieopłaconego zobowiąże do uzupełniania brakującej opłaty w terminie tygodniowym) lub też w terminie zakreślonym przez sąd (np. sąd zobowiąże do wpłaty zaliczki na opinię biegłego w terminie 14 dni, od daty otrzymania wezwania z sądu), wówczas zasadniczo wniesienie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych może być dokonane niejako zamiast wniesienia danej opłaty/zaliczki na wydatek, albowiem wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych przerywa bieg terminu do uiszczenia opłaty sądowej. Oczywiście, jeżeli wnoszą Państwo o częściowe zwolnienie od kosztów sądowych, to w części nieobjętej wnioskiem należy uiścić należność z tytułu danego kosztu sądowego. (Zob. aktualne także obecnie postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2005 r. sygn. akt II CZ 75/05)

Przykład: W odpowiedzi na wezwanie sądu do uzupełnienia braku formalnego wniosku o zniesienie współwłasności poprzez uiszczenie w terminie tygodniowym opłaty od wniosku w wysokości 1000 zł wnosicie Państwo o częściowe zwolnienie z obowiązku uiszczenia opłaty ponad kwotę 300 zł. Oznacza to, że 300 zł należy wpłacić w terminie zakreślonym przez sąd, a zapłata pozostałej opłaty uzależniona będzie od rozstrzygnięcia przez sąd Państwa wniosku.

W sytuacji uwzględnienia przez sąd wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w całości, nie ma potrzeby uiszczania danego kosztu sądowego, co zrozumiałe potrzeba ta nie zachodzi jedynie w takim zakresie, w jakim wystąpiliście Państwo z wnioskiem o zwolnienie od kosztów.

7. Sąd oddalił mój wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w całości/w części, co mam zrobić?

W sytuacji z kolei, gdy sąd wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych oddali w części lub w całości, wówczas są dwie możliwości reakcji z Państwa strony.

Pierwsza to zaakceptowanie stanowiska sądu i uiszczenie kosztu sądowego, w części w jakiej sąd odmówił zwolnienia.

Druga reakcja to zaskarżenie rozstrzygnięcia sądu, jeżeli nie zgadzacie się z odmową przyznania zwolnienia od kosztów sądowych. W tym drugim przypadku należy być jednak ostrożnym i czytać pouczenia sądu, w szczególności, gdy występuje się bez profesjonalnego pełnomocnika, albowiem w zależności od tego, czy o kosztach orzekał referendarz sądowy, czy też sędzia, odmowę zwolnienia od kosztów sądowych skarży się skargą na orzeczenie referendarza albo zażaleniem.

Co ważne, to czy w sprawie występuje profesjonalny pełnomocnik, czy też nie, ma znaczenie dla ustalenia, jak należy postępować w sytuacji oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Zgodnie z przepisem art. 112 ust. 2 u.k.s.c. Jeżeli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych zgłoszony przed upływem terminu do opłacenia pisma został prawomocnie oddalony, przewodniczący wzywa stronę do opłacenia złożonego pisma, na podstawie art. 130 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego.. Reguła, o której mowa w zdaniu poprzednim, nie ma jednak zastosowania do sytuacji, gdy pismo zostało wniesione przez profesjonalnego pełnomocnika i podlega opłacie stałej lub stosunkowej obliczanej od wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia.

Dla wyjaśnienia wskazać należy także, że prawomocne oddalenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych ma miejsce wtedy, gdy sąd (pierwszej instancji) wydał postanowienie o odmowie zwolnienia i nie zostało ono zaskarżone, jak i wtedy, gdy sąd drugiej instancji utrzymał w mocy postanowienie sądu pierwszej instancji o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych.

8. Jakie wymogi stawia się wnioskowi o zwolnienie od kosztów sądowych?

Wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych może być złożony na piśmie lub też w sądzie ustnie do protokołu. Co ciekawe, jeżeli złożą Państwo wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych do protokołu do wspomniane oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym możecie złożyć na piśmie (fakt ten odnotowany będzie w protokole, w którym ujęto wniosek) lub też podyktować do protokołu. Bez względu na formę złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, w treści samego wniosku winno znaleźć się oświadczenie, że osoba wnioskująca o zwolnienie nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Wnioskowi towarzyszy wspomniane nieodłączne oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym.

Najczęściej wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych przybiera formę pisemną, warto zatem zauważyć, że może on wówczas stanowić samodzielne pismo (niekiedy nawet musi być oddzielnym pismem jak np. przy wnoszeniu go w postępowaniu wieczystoksięgowym, kiedy to można złożyć go wyłącznie przed złożeniem wniosku o wpis do księgi wieczystej), jako również może stanowić część innego pisma, jak np. pozwu czy apelacji. W każdym przypadku pisemny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, czy też pismo, w którym jest on zawarty, musi spełniać wymogi pisma procesowego, przewidziane w przepisie art. 126 Kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z powołanym przepisem każde pismo procesowe powinno zawierać:

1. oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
2. oznaczenie rodzaju pisma;
3. osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
4. podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
5. wymienienie załączników.

a gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie przedmiotu sporu oraz:

1. oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
2. numer PESEL lub NIP powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku lub
3. numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku - numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania;

przy czym dalsze pisma procesowe, czyli pisma inne aniżeli pierwsze pismo w sprawie, poza elementami określonymi powyżej, powinny zawierać sygnaturę akt.

Zasadniczo w myśl przepisu art. 128 § 1 k.p.c. do pisma procesowego należy dołączyć jego odpisy i odpisy załączników dla doręczenia ich uczestniczącym w sprawie osobom, jednakże, co ciekawe, wskazuje się w nauce prawa, że Nie dołącza się odpisów pisma procesowego dotyczącego kwestii niezwiązanych z samym tokiem sprawy, np. […] zwolnienia od kosztów sądowych (art. 394 § 1 pkt 2 i 5). (Tak Jędrzejewska, Maria i Weitz, Karol. Art. 128. W: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, wyd. V. Wolters Kluwer, 2016.).

Proszę pamiętać, że wobec pisma, zawierającego w swej treści nie tylko sam wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, lecz także inne wnioski czy żądania (jak np. w przypadku pozwu czy też apelacji), przepisy mogą formułować dodatkowe wymogi, którym takie pismo musi sprostać.

Pozostaje zatem kwestia do jakiego sądu należy skierować wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Jak wynika z przepisu art. 105 u.k.s.c. Wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych należy zgłosić […] w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. […] przy czym Osoba fizyczna, która nie ma miejsca zamieszkania w siedzibie tego sądu, może złożyć wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkania. Sąd przesyła niezwłocznie ten wniosek właściwemu sądowi., czyli ustawodawca sformułował jak widać szereg udogodnień proceduralnych, dla osób ubiegających się o zwolnienie od kosztów sądowych.

Przykład: Chcecie Państwo pozwać osobę zamieszkałą w Katowicach, której sądem właściwym miejscowo, według właściwości ogólnej, jest sąd w Katowicach, a macie Państwo miejsce swego zamieszkania w Częstochowie. W takiej sytuacji macie Państwo możliwość złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w sądzie rzeczowo właściwym do rozpoznania spraw w Katowicach albo w Sądzie Rejonowym w Częstochowie, czyli sądzie właściwym według Państwa miejsca zamieszkania.

9. Uwagi na koniec + bonus.

Poczynić wypada jeszcze kilka uwag na koniec. Ze względu na obszerność zagadnienia zwolnienia od kosztów sądowych niniejszy artykuł nie ma charakteru wyczerpującego i należy traktować go jako pomoc w zrozumieniu i stosowaniu instytucji zwolnienia od kosztów sądowych, a nie jako wyczerpującą instrukcję postępowania w każdym przypadku.

Omówić można jeszcze szereg innych kwestii dotyczących zwolnienia od kosztów sądowych, jak np. ponowne złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, czy też zapłata kosztów sądowych w przypadku zawarcia ugody, niestety wobec obszerności tematu, obawiam się, że nie dotrwalibyście Państwo do końca artykułu, a tym z Państwa którzy artykuł w obecnej postaci przeczytali gratuluję wytrwałości.

Na pocieszenie załączam jako bonus przykładowo wypełniony wzór oświadczenia o stanie rodzinnym i majątkowym. Czysty formularz oświadczenia o stanie rodzinnym i majątkowym znajdziecie Państwo także w zakładce „do pobrania” na mojej stronie.

Podstawowe informacje